Praca z lękiem to trudne zadanie… pozornie…Lęk wydawał mi się zawsze najtrudniejszą emocją. Najbardziej nieokiełznaną, tajemniczą, bo przecież boimy się tego, co nie jest jeszcze całkowicie określone. U wielu osób można zaobserwować nawet lęk przed lękiem, co na pierwszy rzut oka wydaje się absurdalne, ale w rzeczywistości jest to zjawisko dobrze znane.

Dopiero po latach zrozumiałam, że lęk jest sercem życia i jedną z najbardziej prawdziwych emocji, odsłaniającą cenne informacje o nas samych.

Lęk jest naturalną reakcją organizmu, przygotowującą nas na potencjalne zagrożenie. W języku emocji mówi nam: „sprawdź to” lub „wycofaj się”. Wyróżniamy różne formy lęku – od uogólnionego, po różne fobie, strach przed określonymi sytuacjami, miejscami czy czynnościami. Może mieć wiele odcieni: od delikatnego niepokoju, przez silny stres, aż po paraliżujący, obezwładniający lęk. Jeśli jest on krótkotrwały, może nas zmobilizować do działania. Jeśli jednak trwa zbyt długo, może prowadzić do problemów somatycznych, chronicznego stresu i zaburzeń snu.

Ale czego właściwie oczekuje od nas ten lęk? Przede wszystkim pragnie być dostrzegany i skłonić nas do działania.

Lęk jako wskaźnik niezaspokojonych potrzeb

Rozpoczynając pracę z lękiem, warto zadać sobie pytanie: „Co ten lęk próbuje mi powiedzieć?”. Może być to sygnał, że pewne potrzeby zostały niezauważone – często dotyczą one jakiejś zmiany. Na przykład, lęk związany z pracą może sygnalizować potrzebę kontroli lub uznania. Lęk w relacjach może wskazywać na potrzebę lepszej komunikacji i zrozumienia. Dotyczyć może to zarówno potrzeb emocjonalnych, jak poczucie bezpieczeństwa czy bliskości, jak i potrzeb praktycznych, takich jak równowaga między pracą a życiem osobistym.

Przykładowa sytuacja:

Wyobraź sobie, że masz wygłosić prezentację przed dużą grupą w pracy i odczuwasz ogromny lęk. Co ten lęk może oznaczać? Być może potrzebujesz uznania lub większego poczucia kontroli. Co możesz zrobić, aby zaspokoić swoje potrzeby? Jeśli pragniesz uznania, poproś swojego przełożonego o regularny feedback na temat Twojej pracy. Jeśli potrzebujesz kontroli, skoncentruj się na solidnym przygotowaniu do wystąpienia. Taka praca z lękiem może przynieść same korzyści.

Praca z lękiem – lęk i introspekcja

Lęk może również zapraszać Cię do zatrzymania się, spojrzenia na swoje życie z dystansu i refleksji nad tym, co w nim nie gra. Praktyka journalingu może pomóc wydobyć na światło dzienne ukryte mechanizmy oraz aspekty życia, które nie są zgodne z Twoimi wartościami. Lęk warto obserwować, pozwolić mu wybrzmieć. Czasem nie jesteśmy świadomi, czego się boimy, lub reakcja ta jest wyolbrzymiona. Może jakaś sytuacja przypomina nam trudne doświadczenia z przeszłości, które dawno zostały zablokowane i teraz domagają się uwagi.

Najskuteczniejsze metody pracy z lękiem według mnie

Dziennik

O prowadzeniu dziennika wspomniałam już we wcześniejszym wpisie, do którego Cię odsyłam. Dziennik to nieoceniona metoda pracy z lękiem, która w moim przypadku przyniosła największe rezultaty. Wszystkie myśli związane z przytłaczającymi emocjami można wypisać i umieścić na „przenośnym dysku”, co daje chwilę ulgi. Możemy wracać do tych myśli w odpowiednim dla nas momencie. Szczegółowe opisy pomagają lepiej zrozumieć źródła lęku.

ABC Ellisa

Lęk można również obserwować za pomocą tabeli ABC Ellisa. Jest to proste, ale skuteczne narzędzie, które pomoże spojrzeć na lękowe myśli i dostosować działania, aby były bardziej adekwatne w radzeniu sobie z lękiem. Często stosujemy niezdrowe mechanizmy obronne, które tylko nasilają objawy. W tabeli zapisujemy: sytuację (czyste fakty), myśli dotyczące sytuacji, uczucia (w tym przypadku lęk), uczucia w ciele (obserwujemy, jak lęk manifestuje się w organizmie), oraz zachowania. Przyglądamy się, czy nasze zachowania są spójne i adaptacyjne oraz co jeszcze możemy zrobić, aby skutecznie zarządzać lękiem.

Tworzenie rutyny

Jeżeli lęk wynika z braku poczucia kontroli w życiu (a zdarza się to bardzo często), warto stworzyć codzienną rutynę. Nie mamy wpływu na innych ludzi ani na różne wydarzenia, które mają miejsce w naszym życiu. Jednak możemy kontrolować nasze reakcje oraz to, jak spędzamy poranki czy wieczory – opcji jest naprawdę wiele.

Terapia ekspozycyjna

Doskonale sprawdza się metoda stopniowej ekspozycji na sytuacje wywołujące nieprzyjemne uczucia. W kontrolowanych warunkach ustalamy schemat działania, który polega na stopniowych krokach prowadzących do zmierzenia się z lękiem, który jest nieadekwatny do sytuacji.

EFT – opukiwanie

Ważne jest, aby w procesie terapeutycznym nauczyć się przeżywać lęk w ciele. Często bywa on zablokowany, co prowadzi do problemów somatycznych. Technika EFT (Emotional Freedom Techniques) pomaga przeżywać lęk w bezpieczny sposób. Polega ona na opukiwaniu określonych punktów na ciele (meridianów) w momencie pojawienia się lęku, dając sobie przestrzeń na przeżywanie tej emocji – jak surfowanie po wznoszącej się fali.

Lęk to uczucie, które staramy się omijać szerokim łukiem, nie dostrzegając, jak ważnym elementem samorozwoju może być. Choć wydaje się przeszkodą, w rzeczywistości może stać się naszą siłą. Zachęcam Cię gorąco do pracy nad lękiem i poszukiwania metod, które pozwolą Ci skutecznie z nim pracować oraz wspierać się w codziennym życiu.C